เมื่อพูดถึงงานปั้น ภาพในหัวของใครหลายคนอาจยังเป็นรูปปั้นในวัด รูปหล่อสำริดในพิพิธภัณฑ์ หรือรูปเหมือนบุคคลสำคัญที่ตั้งตระหง่านอยู่บนฐานหิน แต่ในโลกของศิลปะร่วมสมัย งานปั้นไม่ได้มีไว้แค่โชว์ความสวยงามหรือบอกเล่าเรื่องราวในอดีตอีกต่อไป แต่ประติมากรรมร่วมสมัย ที่ศิลปินยุคใหม่เริ่มใช้งานปั้นเป็นภาษาที่สื่อสารกับผู้คน บางชิ้นชวนตั้งคำถาม บางชิ้นพูดถึงความเปราะบางของชีวิต บางชิ้นเปิดพื้นที่ให้ผู้ชมมีปฏิสัมพันธ์กับงานราวกับมันมีชีวิต งานปั้นกลายเป็นมากกว่าวัตถุ แต่คือแนวคิด คำพูด และการตั้งคำถามที่จับต้องได้ ซึ่งเราจะพาทุกท่านเข้าไปทำความรู้จักกับศิลปะในรูปแบบใหม่กันให้มากขึ้น ความหมายและพัฒนาการของประติมากรรมร่วมสมัย ประติมากรรมร่วมสมัย (Contemporary Sculpture) คือศิลปะการปั้นในยุคปัจจุบันที่หลุดพ้นจากขนบเดิม ๆ ทั้งในเรื่องของรูปแบบ เทคนิค และความหมาย มันไม่ได้จำกัดอยู่แค่การทำรูปเหมือนหรือรูปทรงที่สวยงามอีกต่อไป แต่เปิดกว้างให้ศิลปิน สร้างสรรค์ตามแนวคิด ไม่ว่าจะเป็นเรื่องส่วนตัว สังคม การเมือง หรือแม้กระทั่งปรัชญา ซึ่งต่างจากประติมากรรมในยุคก่อนที่เน้นความสมจริง ความณีต ประและการยึดโยงกับศาสนาและอำนาจแต่สิ่งนี้กลับเน้นการตั้งคำถามมากกว่าการให้คำตอบ ให้ผู้คนได้รู้สึกไปกับงาน มากกว่าจะแค่มีไว้ตั้งโชว์ โดยจุดเปลี่ยนของประติมากรรมร่วมสมัยเริ่มต้นจากช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 เมื่อศิลปินทั่วโลกเริ่มแสดงความไม่เห็นด้วยกับระบบเดิม ๆ ทั้งในด้านศิลปะ การเมือง และวัฒนธรรม ความเจ็บปวด ความสูญเสีย และความเปลี่ยนแปลงของโลก กลายเป็นแรงผลักดันให้ศิลปะต้องพูดมากกว่าแค่การตกแต่งเพื่อความสวยงามนั่นเอง งานปั้นในประติมากรรมร่วมสมัย จากรูปทรงสู่แนวคิด ถ้าย้อนกลับไปในอดีต งานปั้นหรือประติมากรรมมักถูกสร้างขึ้นเพื่อแสดงสิ่งที่มองเห็น อย่างรูปคน รูปเทพ รูปสัตว์ […]

ในโลกของศิลปะไทย ลวดลายไม่ได้มีไว้แค่เพื่อความสวยงาม แต่เป็นเสมือนภาษาที่เล่าเรื่องราว ถ่ายทอดความเชื่อ ความศรัทธา และจิตวิญญาณของผู้สร้างสรรค์อย่างลึกซึ้ง หนึ่งในรูปแบบศิลปกรรมที่สะท้อนสิ่งเหล่านี้ได้ชัดเจนที่สุดก็คือปูนปั้นลายไทย ศิลปะฝีมือที่ต้องอาศัยทั้งทักษะ ความชำนาญ และหัวใจของช่างอย่างแท้จริง โดยส่วนมากแล้วงานปั้นที่ได้เห็นจะใช้ปูนสด ซึ่งเป็นกรรมวิธีการทำปูนตามแบบโบราณ ที่ทำจากวัสดุธรรมชาติ ถึงแม้ในปัจจุบันนี้จะมีการใช้ปูนชนิดอื่นที่หาได้ง่ายมาทำการปั้น แต่การปั้นลายไทยนั้นยังคงอยู่ โดยลวดลายที่นำมาปั้นมักจะเป็นลายไทยแบบดั้งเดิม เช่น ลายกระหนก ลายเครือเถา ลายเทพพนม หรือแม้กระทั่งรูปสัตว์หิมพานต์ ซึ่งล้วนแล้วแต่สะท้อนเอกลักษณ์ความงามของศิลปกรรมไทยอย่างลึกซึ้ง การทำลายไทยปูนสดจึงไม่ใช่แค่งานประดับอาคาร แต่ยังเป็นศิลปะที่ผสมผสานจิตวิญญาณ ความรู้ และความศรัทธาเข้าด้วยกันอย่างลงตัว ความเป็นมาของงานปูนปั้นลายไทย ศิลปกรรมสะท้อนชีวิต งานปั้นถือเป็นหนึ่งในศิลปะแรกเริ่มที่มนุษย์สร้างขึ้นมาตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ ไม่ว่าจะเป็นการปั้นรูปคน สัตว์ หรือเครื่องใช้ต่าง ๆ ด้วยดินเหนียว ล้วนสะท้อนความคิด ความเชื่อ และวิถีชีวิตของผู้คนในแต่ละยุคสมัย ในประเทศไทย งานปั้นมีมาแต่โบราณ โดยเฉพาะในยุคทวารวดี ศรีวิชัย และสุโขทัย โดยงานปูนปั้นลายไทยเริ่มเห็นชัดเจนในสมัยอยุธยาตอนกลางถึงปลาย โดยเริ่มนำลายไทยแบบวาดมาปั้นให้เกิดมิติบนผนังอาคาร ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น โดยเฉพาะในรัชกาลที่ 3 และ 4 งานปูนปั้นลายไทยเฟื่องฟูถึงขีดสุด เนื่องจากได้รับการส่งเสริมจากราชสำนักในการสร้างวัดหลวงและพระราชวัง เช่น วัดสุทัศน์ วัดราชบพิธ วัดพระแก้ว […]

ท่ามกลางเงาสะท้อนของแสงแดดที่ทาบผ่านสรีระรูปปั้น ผู้ชมอาจเห็นเพียงเงา เส้นสาย หรือผิวสัมผัสอันแข็งกระด้าง หากแต่มือของช่างปั้นรู้ดีว่า ใต้เปลือกรูปปั้นนั้น คือโครงสร้างแห่งชีวิต โครงสร้างที่หากบิดเบี้ยวแม้เพียงเล็กน้อย ก็อาจเปลี่ยนงานศิลป์ให้กลายเป็นสิ่งประหลาดที่ขัดตา ไม่ต่างจากบทกวีที่ถูกร้อยคำผิดจังหวะ หรือเสียงดนตรีที่หลุดคีย์เพียงโน้ตเดียว เพราะในโลกของงานปูนปั้น “ความเหมือนจริง” ไม่ได้สร้างจากตาเพียงอย่างเดียว แต่เริ่มต้นจากความเข้าใจลึกซึ้งใน “กายวิภาค” ศาสตร์ที่แฝงอยู่ในศิลป์โดยแท้ และเมื่อความไม่เข้าใจถูกหยิบมาใช้ ก็ไม่ใช่เพียงรูปปั้นที่เสียหาย แต่ความศรัทธาในฝีมือของช่างก็อาจพังทลายลงพร้อมกัน กายวิภาคคืออะไร? แล้วเกี่ยวอะไรกับงานปูนปั้น? กายวิภาค หรือ Anatomy คือศาสตร์แห่งการทำความเข้าใจโครงสร้างภายในของสิ่งมีชีวิต โดยเฉพาะมนุษย์ ตั้งแต่โครงกระดูก เส้นเอ็น กล้ามเนื้อ ไปจนถึงอัตราส่วนของอวัยวะในร่างกาย ฟังดูเหมือนเป็นเรื่องของแพทย์หรือนักวิทยาศาสตร์ แต่ในโลกของศิลปิน โดยเฉพาะ “ช่างปั้น” นี่คือรากฐานของการสร้างศิลปะให้ดู “มีชีวิต” เพราะงานปูนปั้นที่ดี ไม่ได้เริ่มจากความงามภายนอก แต่เริ่มจากความเข้าใจโครงสร้างภายใน ถ้ากระดูกต้นขาสั้นไป กล้ามแขนยืดผิดมุม หรือตำแหน่งหัวใจอยู่ต่ำกว่าทรวงอกเพียงนิดเดียว ผู้ชมอาจจะไม่รู้ว่าผิดตรงไหน…แต่จะรู้สึกทันทีว่า “แปลก” “ผิดธรรมชาติ” และ “ไม่น่าเชื่อถือ” กายวิภาคจึงไม่ใช่แค่ความรู้ประกอบ แต่คือศาสตร์ที่ศิลป์ต้องซ้อนอยู่ในนั้น เพื่อทำให้รูปปั้นที่ไร้ชีวิต กลับดูเหมือนหายใจได้จริง ตัวอย่างงานปูนปั้นที่แม่นกายวิภาค หากลองมองลึกลงไปในรายละเอียดของงานปูนปั้นไทยชั้นครู ไม่ว่าจะเป็น […]