เมื่อพูดถึงศิลปกรรมไทยที่งดงาม ละเอียด และเปี่ยมไปด้วยความหมาย ไม่ว่าเราจะเป็นลวดลายปูนปั้นสวยงามตามวัด หรือพระพุทธรูปอันสง่างาม งานศิลป์เหล่านี้ล้วนผ่านฝีมือของช่างที่มากด้วยความชำนาญ หนึ่งในนั้นคือช่างปั้น ซึ่งเป็นหนึ่งในช่างสิบหมู่ อันเป็นระบบฝีมือช่างหลวงของไทยที่สืบทอดต่อกันมายาวนาน ช่างปั้นไม่ใช่เพียงคนที่จับดินหรือปูนขึ้นรูปให้เป็นรูปทรงเท่านั้น แต่เป็นผู้สร้างชีวิตให้ศิลปะ ผ่านความเข้าใจในสัดส่วน ศรัทธาในศิลป์ และทักษะอันลึกซึ้ง โดยเราจะพาทุกท่ายไปรู้จักกับช่างสิบหมู่ และทำความรู้จักกับช่างปั้นให้มากขึ้นว่ามีความสำคัญอย่างไร ทำไมถึงเป็นมรดกทางภูมิปัญญาของไทยเรา ช่างสิบหมู่คืออะไร? และช่างปั้นอยู่ในหมวดไหน ช่างสิบหมู่คือระบบการจำแนกประเภทของช่างฝีมือไทยที่ใช้ในงานศิลปกรรมหลวงและงานช่างพื้นบ้านชั้นสูง โดยแบ่งออกเป็น 10 สาขาวิชา ได้แก่ ช่างเขียน ช่างแกะ ช่างสลัก ช่างกลึง ช่างหล่อ ช่างปั้น ช่างหุ่น ช่างรัก ช่างบุ และช่างปูน ระบบนี้มีมาตั้งแต่สมัยอยุธยาและยังคงได้รับการสืบทอดและพัฒนาต่อมาในสมัยรัตนโกสินทร์ โดยเฉพาะในบริบทของงานหลวง งานศาสนา และงานศิลปะประดับราชสำนัก ซึ่งช่างปั้นคือผู้มีบทบาทสำคัญในการขึ้นรูปต้นแบบของวัตถุต่าง ๆ โดยเฉพาะในงานประติมากรรมที่ต้องใช้ความแม่นยำในสัดส่วน ความละเอียดในการเก็บรายละเอียด และความเข้าใจเชิงลึกในเรื่องจิตวิญญาณของศิลปะไทย โดยช่างหนึ่งคนนอกจากการปั้นแล้ว อาจจะสามารถทำงานอื่น ๆ ที่คล้ายกันได้ด้วย หน้าที่ของช่างปั้นในระบบช่างสิบหมู่ ต้องทำอะไรบ้าง ช่างปั้นมีหน้าที่หลักในการสร้างรูปทรงหรือรูปร่างของวัตถุทางศิลปะ ไม่ว่าจะเป็นมนุษย์ เทวดา สัตว์ในป่าหิมพานต์ หรือลวดลายไทยต่าง ๆ […]

เมื่อพูดถึงงานปั้น ภาพในหัวของใครหลายคนอาจยังเป็นรูปปั้นในวัด รูปหล่อสำริดในพิพิธภัณฑ์ หรือรูปเหมือนบุคคลสำคัญที่ตั้งตระหง่านอยู่บนฐานหิน แต่ในโลกของศิลปะร่วมสมัย งานปั้นไม่ได้มีไว้แค่โชว์ความสวยงามหรือบอกเล่าเรื่องราวในอดีตอีกต่อไป แต่ประติมากรรมร่วมสมัย ที่ศิลปินยุคใหม่เริ่มใช้งานปั้นเป็นภาษาที่สื่อสารกับผู้คน บางชิ้นชวนตั้งคำถาม บางชิ้นพูดถึงความเปราะบางของชีวิต บางชิ้นเปิดพื้นที่ให้ผู้ชมมีปฏิสัมพันธ์กับงานราวกับมันมีชีวิต งานปั้นกลายเป็นมากกว่าวัตถุ แต่คือแนวคิด คำพูด และการตั้งคำถามที่จับต้องได้ ซึ่งเราจะพาทุกท่านเข้าไปทำความรู้จักกับศิลปะในรูปแบบใหม่กันให้มากขึ้น ความหมายและพัฒนาการของประติมากรรมร่วมสมัย ประติมากรรมร่วมสมัย (Contemporary Sculpture) คือศิลปะการปั้นในยุคปัจจุบันที่หลุดพ้นจากขนบเดิม ๆ ทั้งในเรื่องของรูปแบบ เทคนิค และความหมาย มันไม่ได้จำกัดอยู่แค่การทำรูปเหมือนหรือรูปทรงที่สวยงามอีกต่อไป แต่เปิดกว้างให้ศิลปิน สร้างสรรค์ตามแนวคิด ไม่ว่าจะเป็นเรื่องส่วนตัว สังคม การเมือง หรือแม้กระทั่งปรัชญา ซึ่งต่างจากประติมากรรมในยุคก่อนที่เน้นความสมจริง ความณีต ประและการยึดโยงกับศาสนาและอำนาจแต่สิ่งนี้กลับเน้นการตั้งคำถามมากกว่าการให้คำตอบ ให้ผู้คนได้รู้สึกไปกับงาน มากกว่าจะแค่มีไว้ตั้งโชว์ โดยจุดเปลี่ยนของประติมากรรมร่วมสมัยเริ่มต้นจากช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 เมื่อศิลปินทั่วโลกเริ่มแสดงความไม่เห็นด้วยกับระบบเดิม ๆ ทั้งในด้านศิลปะ การเมือง และวัฒนธรรม ความเจ็บปวด ความสูญเสีย และความเปลี่ยนแปลงของโลก กลายเป็นแรงผลักดันให้ศิลปะต้องพูดมากกว่าแค่การตกแต่งเพื่อความสวยงามนั่นเอง งานปั้นในประติมากรรมร่วมสมัย จากรูปทรงสู่แนวคิด ถ้าย้อนกลับไปในอดีต งานปั้นหรือประติมากรรมมักถูกสร้างขึ้นเพื่อแสดงสิ่งที่มองเห็น อย่างรูปคน รูปเทพ รูปสัตว์ […]

ในโลกของศิลปะไทย ลวดลายไม่ได้มีไว้แค่เพื่อความสวยงาม แต่เป็นเสมือนภาษาที่เล่าเรื่องราว ถ่ายทอดความเชื่อ ความศรัทธา และจิตวิญญาณของผู้สร้างสรรค์อย่างลึกซึ้ง หนึ่งในรูปแบบศิลปกรรมที่สะท้อนสิ่งเหล่านี้ได้ชัดเจนที่สุดก็คือปูนปั้นลายไทย ศิลปะฝีมือที่ต้องอาศัยทั้งทักษะ ความชำนาญ และหัวใจของช่างอย่างแท้จริง โดยส่วนมากแล้วงานปั้นที่ได้เห็นจะใช้ปูนสด ซึ่งเป็นกรรมวิธีการทำปูนตามแบบโบราณ ที่ทำจากวัสดุธรรมชาติ ถึงแม้ในปัจจุบันนี้จะมีการใช้ปูนชนิดอื่นที่หาได้ง่ายมาทำการปั้น แต่การปั้นลายไทยนั้นยังคงอยู่ โดยลวดลายที่นำมาปั้นมักจะเป็นลายไทยแบบดั้งเดิม เช่น ลายกระหนก ลายเครือเถา ลายเทพพนม หรือแม้กระทั่งรูปสัตว์หิมพานต์ ซึ่งล้วนแล้วแต่สะท้อนเอกลักษณ์ความงามของศิลปกรรมไทยอย่างลึกซึ้ง การทำลายไทยปูนสดจึงไม่ใช่แค่งานประดับอาคาร แต่ยังเป็นศิลปะที่ผสมผสานจิตวิญญาณ ความรู้ และความศรัทธาเข้าด้วยกันอย่างลงตัว ความเป็นมาของงานปูนปั้นลายไทย ศิลปกรรมสะท้อนชีวิต งานปั้นถือเป็นหนึ่งในศิลปะแรกเริ่มที่มนุษย์สร้างขึ้นมาตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ ไม่ว่าจะเป็นการปั้นรูปคน สัตว์ หรือเครื่องใช้ต่าง ๆ ด้วยดินเหนียว ล้วนสะท้อนความคิด ความเชื่อ และวิถีชีวิตของผู้คนในแต่ละยุคสมัย ในประเทศไทย งานปั้นมีมาแต่โบราณ โดยเฉพาะในยุคทวารวดี ศรีวิชัย และสุโขทัย โดยงานปูนปั้นลายไทยเริ่มเห็นชัดเจนในสมัยอยุธยาตอนกลางถึงปลาย โดยเริ่มนำลายไทยแบบวาดมาปั้นให้เกิดมิติบนผนังอาคาร ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น โดยเฉพาะในรัชกาลที่ 3 และ 4 งานปูนปั้นลายไทยเฟื่องฟูถึงขีดสุด เนื่องจากได้รับการส่งเสริมจากราชสำนักในการสร้างวัดหลวงและพระราชวัง เช่น วัดสุทัศน์ วัดราชบพิธ วัดพระแก้ว […]