ติดต่อเราติดต่อเราFacebookติดต่อเรา

ความเป็นมาของปฏิมากรรมปูนปั้น

ศิลปะกับประวัติศาสตร์ไทย มักอยู่คู่กับพระพุทธศาสนามาเสมอ งานศิลปะที่เราได้เห็นตามศาสนสถาน หรือโบราณต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็น ตามกำแพงวัด หรือในตัวโบสถ์วัด รอบ ๆ เจดีย์ หรือพระพุทธรูปท่าทางต่าง ๆ ที่มีทั้งรูปร่างเป็นคน หรือช้างและเล่าเรื่องราวได้ งานศิลปะเหล่านี้ล้วนแต่มีความเชื่อและความศรัทธาอันหนักแน่นจากพระพุทธศาสนาฝังลึกลงไปกระบวนการทำอยู่เสมอ แต่ถึงกระนั้นผู้คนกลับไม่รู้ว่างานศิลปะเหล่านี้คืออะไรกัน แต่รู้หรือไม่ว่างานศิลปะเหล่านี้ล้วนเป็นศิลปะประเภทหนึ่งที่ช่างฝีมือไทยนิยมทำกันมาตั้งแต่ในอดีต และยังสืบทอดกันต่อมายังปัจจุบัน ที่เรียกกันว่า ปฏิมากรรมปูนปั้น ถึงจะเป็นคำที่หลายคนได้ยินบ่อยครั้งก็ตาม แต่น้อยคนนักที่จะรู้ความหมายที่แท้จริงของคำนี้ เพราะแบบนี้บทความของเราจะพาไปหาคำตอบว่าคืออะไร

ปฏิมากรรมปูนปั้นคืออะไร

ก่อนจะอธิบายว่า ปฏิมากรรมปูนปั้น คืออะไร ขอให้แยกคำและอธิบายความหมายของแต่ละคำให้ชัดเจนก่อน ระหว่าง “ปฏิมากรรม” และ “ปูนปั้น” แล้วค่อยมาอธิบายความหมายเต็มของคำกัน

ปฏิมากรรม คือ ผลงานศิลปะชนิดหนึ่ง ที่มีรูปทรง 3 มิติ มีปริมาตร และมีน้ำหนัก จับต้องและสัมผัสได้ สามารถทำได้ด้วยวัสดุหลายชนิด วัสดุจะเป็นตัวกำหนดวิธีการสร้างผลงานปฏิมากรรม และวิธีการก็มีหลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นการปั้น แกะสลัก หล่อ หรือการประกอบขึ้นรูปตามแม่พิมพ์ และความโดดเด่นของงานศิลปะชนิดนี้คือ แสงและเงา และตัวงานศิลปะจะมุ่งเน้นไปที่การสร้างเพื่อศาสนาอย่างแท้จริง ผู้สร้างสรรค์ผลงานปฏิมากรรม จะถูกเรียกว่า ปฏิมากร

ปูนปั้น เป็นภูมิปัญญาของคนไทยในอดีต ที่นำ “ปูนขาว” วัตถุดิบสำคัญที่ทำมาจากหินปูนและมักใช้กับปูนปั้น โดยมีส่วนผสมอย่างอื่นรวมอยู่ด้วย เช่น ทราย น้ำ กาว หรือบางที่ก็ใช้น้ำมัน โดยลักษณะเด่นของตัวปูนขาวคือความยึดหยุ่นจากการใส่น้ำไปแล้วจะมีลักษณะเหมือนดินเหนียว สามารถปั้นหรือทำรูปทรงต่าง ๆ ได้ง่ายและหลากหลาย และเมื่อเวลาผ่านไปจนปูนขาวแห้ง ปูนขาวจะมีลักษณะเป็นหินปูนที่แข็งและคงทนอย่างมาก แม้จะผ่านกาลเวลา

เมื่อนำทั้งสองคำมารวมกัน ปฏิมากรรมปูนปั้นจะมีความหมายว่า งานศิลปะที่สร้างรูปทรง 3 มิติ โดยมีปูนขาวเป็นวัสดุดิบหลักในการทำขึ้นมา และมีจุดมุ่งหมายในการทำขึ้นเพื่อเป็นศิลปะทางพระพุทธศาสนา ตัวอย่างที่เห็นได้ง่ายและบ่อยที่สุด คือ บริเวณวัดหรือเจดีย์, พระพุทธรูป หรือโบราณสถานต่าง ๆ งานศิลปะใดก็ตามที่มีการสร้างรูปทรงขึ้นมาเป็นแบบ 3 มิติ มีปูนขาวเป็นวัตถุดิบหลักในการทำผลงาน และทำขึ้นเพื่อเป็นศิลปะทางพระพุทธศาสนา สิ่งเหล่านี้ล้วนนับเป็นปฏิมากรรมปูนปั้นได้ทั้งหมด

จุดเริ่มต้นของปฏิมากรรมปูนปั้น

ปฏิมากรรมปูนปั้นนั้นมีจุดเริ่มต้นที่ไม่แน่ชัด แต่มีกลุ่มคนสันนิษฐานไว้ว่า ศิลปะงานแบบนี้มีมาตั้งแต่ช่วงก่อนพุทธศตวรรษที่ 6 แล้ว เพราะสิ่งก่อสร้างต่าง ๆ ในศาสนาพราหมณ์ที่สร้างด้วยหินและอิฐนั้นมีปูนเป็นส่วนประกอบอยู่ และตั้งแต่ช่วงพุทธศตวรรษที่ 11 สิ่งก่อสร้างต่าง ๆ ในประเทศไทยที่มีพุทธศาสนาเกี่ยวข้องด้วย มักใช้ “ปูนปั้น” ประดับตกแต่ง จนเกิดเป็นสิ่งที่เรียกว่า ปฏิมากรรมปูนปั้น ที่ประเทสไทยเรายังมีการใช้งานกันต่อมาอยู่ทุกวันนี้

ปฏิมากรรมปูนปั้น มีกี่ประเภท

งานศิลปะอย่างปฏิมากรรมปูนปั้นมักถูกสร้างขึ้นมาเพื่อตกแต่งหลายรูปแบบตามสถานที่ต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นตามกำแพงวัด หรืออาคาร โดยมีลักษณะที่สร้างจะเป็นรูปทรง 3 มิติ จับต้องได้หลายแบบ ไม่ว่าจะด้วยวิธีการปั้น แกะสลัก หล่อ หรือการประกอบขึ้นรูป การแบ่งประเภทนั้น ก็ไม่ได้แตกต่างกับประติมากรรมทั่วไป แบ่งได้เป็น 3 ประเภทหลักตามตัวผลงาน

1.       แบบลอยตัว

ปฏิมากรรมลอยตัว คืองานศิลปะที่ปั้น หล่อ หรือแกะสลักขึ้นเป็นรูปร่าง 3 มิติ ลอยตัว มองได้รอบด้าน ไม่มีพื้นหลัง เช่น ปฏิมากรรมที่เป็นอนุสาวรีย์ หรือพระพุทธรูป ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดคือพระพุทธรูปสมัยสุโขทัย ที่นับว่าเป็นพระพุทธรูปแบบดั้งเดิม และยังนับเป็นงานปฏิมากรรมลอยตัวที่สมบูรณ์แบบที่สุดของไทย

โดยงานปฏิมากรรมลอยตัวที่มักพบเห็นได้บ่อยในปัจจุบัน คือ เหล่าพระพุทธรูปองค์เล็ก หรือองค์ใหญ่ต่าง ๆ ที่อยู่ตามวัด และโบราณสถาน หรือเห็นได้ใกล้ตัวคือ ศาลพระภูมิ หรือปูนปั้นในรูปร่างของสัตว์ ไม่ว่าจะเป็น ช้าง วัว ควาย ตามสถานที่ศักดิ์สิทธิ์

2.       แบบนูนสูง

ปฏิมากรรมประเภทนูนสูง คือ งานศิลปะที่ไม่ลอยตัว มีฉากพื้นหลัง แต่มีลักษณะเด่นคือตัวงานศิลปะจะยื่นออกมาจากพื้นหลังค่อนข้างสูง และต้องมีฉากพื้นหลังประกอบอยู่ด้วย ปฏิมากรรมประเภทนูนสูงมักจะถูกใช้ในการตกแต่งตามขอบบน หรือโดยรอบอาคารสถาปัตยกรรมพระพุทธศนา หรือตามฐานอนุสาวรีย์ทั่วไป งานปฏิมากรรมประเภทนี้มักสร้างขึ้นมาเพื่อตกแต่งตามศาสนาสถานมาตั้งแต่อดีต

และในปัจจุบันมักพบเห็นปฏิมากรรมประเภทนี้ได้ตามสถานที่ต่าง ๆ อย่างเช่น อาคารของสถานที่ราชการ สะพานที่มีชื่องเสียง หรือสิ่งก่อสร้างต่าง ๆ ที่มีความเกี่ยวข้องกับพระพุทธศาสนา

3.       แบบนูนต่ำ

ปฏิมากรรมนูนต่ำ จะมีลักษณะที่คล้ายคลึงกับปฏิมากรรมนูนสูง แต่มีความแตกต่างที่ปฏิมากรรมนูนต่ำนั้น จะแบน หรือบางกว่า งานศิลปะประเภทนี้ไม่ค่อยถูกพบเห็นในอดีตมากนัก แต่จะถูกพบเห็นบ่อยได้ในปัจจุบัน ตัวอย่างที่เห็นได้ชัด คือ สร้อยพระที่ห้อยคอกัน หรือเหรียญพระ ใกล้ตัวอีกนิดก็อย่าง เหรียญบาท เหรียญสิบ ที่เราใช้กันก็นับเป็นปฏิมากรรมนูนต่ำเช่นกัน เรียกได้ว่างานศิลปะประเภทนี้ เหมาะกับการนำมาทำเครื่องประดับ เครื่องรางทางพระพุทธศาสนา หรือของที่มีขนาดเล็ก

อาจกล่าวได้ว่าปฏิมากรรมปูนปั้นเป็นศิลปะที่อยู่คู่กับประวัติศาสตร์ไทยเรามาอย่างยาวนานแล้ว ไม่ว่าจะไปสถานที่ไหน ๆ ก็ล้วนแต่ต้องมีปฏิมากรรมปูนปั้นตกแต่งอยู่ด้วยแทบทุกที่ หากให้เข้าใจง่าย ที่ไหนเป็นสถานที่ที่มีความเชื่อทางพระพุทธศาสนาอยู่ ที่นั้นย่อมต้องมีปฏิมากรรมตกแต่งอยู่ด้วยเสมอ และเราพูดได้เลยว่าศิลปะอย่างปฏิมากรรมปูนปั้น เป็นหนึ่งในภูมิปัญญาที่คนไทยเราควรเก็บรักษาและดำรงสืบต่อไป

Relate Post

07/05/2025
ศิลปะปูนปั้น ของแต่งบ้านที่มีเอกลักษณ์และความคลาสสิก

การตกแต่งบ้านไม่เพียงแต่ช่วยทำให้บ้านดูน่าอยู่มากขึ้น แต่ยังสะท้อนถึงสไตล์และตัวตนของเจ้าของบ้านอีกด้วย ของแต่งบ้านมีให้เลือกหลากหลายแบบ ตั้งแต่งานศิลปะ เครื่องประดับเล็ก ๆ ไปจนถึงเฟอร์นิเจอร์ชิ้นใหญ่ โดยสามารถนำมาใช้สร้างบรรยากาศที่อบอุ่น หรูหรา หรือสดใสตามที่ต้องการ สำหรับงานปูนปั้น เป็นหนึ่งในงานศิลปะที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานและยังคงได้รับความนิยมในยุคปัจจุบัน โดยเฉพาะในฐานะของตกแต่งบ้านที่ช่วยเพิ่มความหรูหราและมีเอกลักษณ์ งานปูนปั้นมีหลากหลายรูปแบบ ทั้งลวดลายไทยคลาสสิก รูปปั้นเทพเจ้า หรือรูปสัตว์ต่าง ๆ ที่สะท้อนความสวยงามและความเชื่อในแต่ละยุคสมัย ซึ่งเราจะพาทุกท่านไปดูไอเดียของตกแต่งบ้าน พร้อมทั้งของแต่งบ้านจากปูนปั้นว่าจะมีการแต่งแบบไหน หรืออะไรที่น่าสนใจอีกบ้าง ไอเดียของแต่งบ้าน เพิ่มเสน่ห์ให้บ้านของคุณน่าอยู่ยิ่งขึ้น การตกแต่งบ้านของคุณให้มีความสวยงาม และน่าอยู่ไม่ใช่เรื่องยาก เพียงเลือกของแต่งบ้านให้เหมาะสมกับพื้นที่ต่าง ๆ ภายในบ้าน และตามสไตล์ที่คุณชื่นชอบ ก็ช่วยเพิ่มเสน่ห์ให้บ้านของคุณได้ โดยมีของแต่งบ้านที่ได้รับความนิยมดังนี้ เคล็ดลับการเลือกของแต่งบ้าน เลือกอย่างไรให้เหมาะกับบ้านคุณ สำหรับการเลือกของแต่งบ้าน มีสิ่งที่ต้องคำนึงอยู่หลายอย่างเช่นกัน เพื่อให้บ้านของคุณยังดูสวยงาม ไม่ดูรกจนเกินไป โดยมีเคล็ดลับในการเลือกดังนี้ ของแต่งบ้านจากงานปูนปั้น จุดเด่นของงานปั้นอันเป็นเอกลักษณ์ งานปูนปั้นที่ถูกนำมาใช้เป็นของแต่งบ้านในปัจจุบันนี้ ล้วนเป็นงานปูนปั้นที่เป็นเอกลักษณ์ ซึ่งมีทั้งแบบงานปูนปั้นตามความเชื่อ งานปูนปั้นแบบเน้นความสวยงามหรูหรา หรืองานปูนปั้นที่มีความร่วมสมัย ซึ่งจุดเด่นของงานปูนปั้น ได้แก่ ของแต่งบ้าน ความสำคัญของงานปูนปั้นในปัจจุบันนี้ งานปูนปั้นไม่ใช่เพียงแค่ของแต่งบ้านแต่ยังสะท้อนถึงรสนิยมของเจ้าของบ้าน และเป็นงานศิลปะที่สืบทอดวัฒนธรรมจากรุ่นสู่รุ่น การเลือกใช้ชิ้นงานที่เหมาะสมยังสามารถแสดงออกถึงเอกลักษณ์เฉพาะตัวและความสร้างสรรค์ได้เป็นอย่างดี โดยงานปูนปั้นยังมีความสำคัญในยุคปัจจุบันดังนี้ สรุป […]

Read More
17/04/2025
7 ไอเดียตกแต่งบ้านด้วย งานประติมากรรมมินิมอล เพิ่มความทันสมัย

ความมินิมอลกำลังกลายเป็นกระแสที่ทุกคนหลงรักในยุคปัจจุบัน ซึ่งคุณสามารถพบเห็นสไตล์นี้ได้ตามแหล่งทั่วไป ไม่ว่าจะเป็น สถานที่ เสื้อผ้า หรือ สิ่งของ เช่นเดียวกันกับ “งานประติมากรรม” ที่ปรับตัวให้เข้ากับความต้องการของผู้คน ที่ต้องการความมินิมอลที่ไม่ใช่แค่การตกแต่งบ้านหรือสถานที่ แต่คือศิลปะที่ช่วยเติมเต็มจิตวิญญาณของความเรียบง่ายและความงามในทุกมุมมอง ซึ่งสามารถสื่อถึงรสนิยมของคุณผ่านสิ่งของเหล่านี้ได้เป็นอย่างดี งานประติมากรรมปูนปั้นมินิมอลคืออะไร? ทำไมถึงเข้ากันได้? งานประติมากรรมมินิมอล คือ การผสมผสานระหว่างศิลปะและการออกแบบที่เน้นความเรียบง่าย โดยคำว่า "มินิมอล" (Minimal) มาจากแนวคิดการลดสิ่งที่ไม่จำเป็นออกไป ด้วยการลดทอนรายละเอียดที่ไม่จำเป็น เหลือไว้เพียงแก่นแท้ที่สำคัญที่สุด ซึ่งตรงคำนิยามที่ว่า "น้อยแต่มาก" ซึ่งเข้ากันได้อย่างลงตัวกับวัสดุปูนที่ให้ความรู้สึกแข็งแรงและสง่างาม อีกทั้งความมินิมอลยังสามารถเชื่อมโยงกับสิ่งรอบ ๆ ได้อย่างเป็นธรรมชาติ เช่น รูปแบบของงานปูนปั้นที่มีรูปทรงเรขาคณิต สายเส้นเรียบ ๆ หรือพื้นผิวที่เน้นความดิบและเป็นธรรมชาติ งานเหล่านี้ไม่เพียงแต่สะท้อนถึงความทันสมัย แต่ยังเข้ากันได้ดีกับการตกแต่งบ้านในยุคปัจจุบัน โดยเฉพาะในบ้านสไตล์มินิมอล เสน่ห์ของงานประติมากรรมมินิมอล งานประติมากรรมมินิมอลเต็มไปด้วยเสน่ห์ที่ผสมผสานความเรียบง่ายและความลึกซึ้งไว้ด้วยกัน จุดเด่นของงานเหล่านี้คือการนำเสนอความงามในรูปแบบที่ไม่ซับซ้อน แต่กลับสะท้อนความคิดสร้างสรรค์และรายละเอียดที่ละเอียดอ่อน อีกทั้งยังง่ายต่อการดูแลรักษา ความพิเศษของงานประติมากรรมมินิมอลยังอยู่ที่วัสดุที่ใช้ ไม่ว่าจะเป็นปูน โลหะ หรือไม้ ซึ่งล้วนให้ความรู้สึกที่ต่างกัน เช่น ปูนที่ให้ความรู้สึกแข็งแรงและดิบ หรือไม้ที่แฝงไปด้วยความอบอุ่นและธรรมชาติ สิ่งเหล่านี้ช่วยสร้างบรรยากาศที่ผ่อนคลายและน่าสนใจให้กับพื้นที่โดยรอบ นอกจากนี้ งานประติมากรรมมินิมอลยังเข้ากันได้ดีกับสไตล์การตกแต่งบ้านยุคใหม่ ไม่ว่าคุณจะมีบ้านโทนขาวสะอาดตา […]

Read More
09/04/2025
งานปูนปั้น งานศิลป์งดงามแต่โบราณ สู่การพัฒนางานปูนปั้นร่วมสมัย

งานปูนปั้น ถือเป็นหนึ่งในงานศิลปะที่มีรากฐานลึกซึ้งในวัฒนธรรมไทย ซึ่งถูกใช้ทั้งในงานศาสนาและสถาปัตยกรรมมาอย่างยาวนาน เป็นงานที่สะท้อนถึงความงดงามและความประณีตของวัฒนธรรมไทยมาตั้งแต่ยุคโบราณ ด้วยลวดลายที่อ่อนช้อยและรายละเอียดที่เต็มไปด้วยความหมายเชิงสัญลักษณ์ งานปูนปั้นไม่ได้เป็นเพียงส่วนหนึ่งของสถาปัตยกรรมที่ประดับประดาวัดวาอารามและสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ แต่ยังเป็นเครื่องมือในการถ่ายทอดความเชื่อ ค่านิยม และศิลปะแห่งความเป็นไทยในแต่ละยุคสมัย อย่างไรก็ตาม เมื่อโลกก้าวเข้าสู่ยุคปัจจุบัน งานปูนปั้นแบบโบราณได้ถูกปรับเปลี่ยนและพัฒนาจนเกิดเป็นงานปูนปั้นร่วมสมัยที่สะท้อนถึงการผสมผสานระหว่างศิลปะแบบดั้งเดิมกับความคิดสร้างสรรค์ใหม่ ๆ ไม่ว่าจะเป็นการออกแบบลวดลายที่หลากหลาย การใช้วัสดุที่ทนทานและเหมาะสมกับยุคสมัย หรือการนำไปประยุกต์ใช้ในบริบทที่หลากหลายขึ้น เช่น การตกแต่งภายในอาคาร งานประติมากรรมสมัยใหม่ หรือแม้แต่ของตกแต่งขนาดเล็กในชีวิตประจำวัน งานปูนปั้นจึงยังคงสถานะของการเป็นงานศิลป์ที่งดงามและทรงคุณค่า แม้เวลาจะเปลี่ยนแปลงไป แต่เสน่ห์ของมันยังคงอยู่และก้าวหน้าต่อไปอย่างไม่หยุดยั้ง ทำความรู้จักงานปูนปั้นแบบโบราณ งานศิลปกรรมอันโดดเด่นของไทย ในงานปูนปั้นแบบโบราณ เป็นงานศิลปะที่สะท้อนถึงความงดงาม ละเอียดอ่อน และความเชื่อในสังคมไทยที่สืบทอดกันมายาวนาน โดยมีบทบาทสำคัญในการตกแต่งสถาปัตยกรรมศาสนา เช่น วัด โบสถ์ เจดีย์ และปราสาทราชวัง งานปูนปั้นแบบโบราณมักแสดงถึงเอกลักษณ์ไทยผ่านลวดลายที่มีความประณีต เช่น ลายกนก ลายเถาวัลย์ ลายพรรณพฤกษา และภาพเทพนม หรือสัตว์ในวรรณคดีที่แสดงถึงความเชื่อในเรื่องสิ่งศักดิ์สิทธิ์และสัญลักษณ์ทางศาสนา โดยมีลักษณะเด่นของงานปูนปั้นแบบโบราณดังนี้ งานปูนปั้นแบบโบราณไม่ได้เป็นเพียงงานศิลปะที่ประดับประดาอาคารเท่านั้น แต่ยังเป็นสิ่งที่สะท้อนถึงประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม และความเชื่อของคนในยุคนั้น ๆ รวมถึงแสดงถึงความสามารถและความชำนาญของช่างศิลป์ไทยที่สร้างสรรค์งานได้อย่างวิจิตรตระการตา การอนุรักษ์และศึกษางานปูนปั้นเหล่านี้จึงเป็นการรักษามรดกทางวัฒนธรรมที่สำคัญให้คงอยู่ต่อไปในยุคปัจจุบัน งานปูนปั้นแบบโบราณจึงเป็นตัวแทนแห่งศิลปะและจิตวิญญาณของคนไทยที่ยังคงคุณค่า ไม่ว่าจะมองในแง่ของความงาม หรือความหมายในเชิงจิตวิญญาณ งานปูนปั้นร่วมสมัย งานศิลปะของไทย […]

Read More

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

ติดต่อเรา
ปูนปั้นช่างบรรจง รับปั้นรูปสัตว์ต่างๆ
ไก่ปูนปั้น ช้าง ม้า วัว ควาย ช้างทรง ม้าทรง ราคาถูกสั่งได้สอบถามก่อนได้ครับ
ติดต่อเราติดต่อเราFacebookติดต่อเรา
สถานที่ตั้งหน้าร้าน...
ร้านตั้งอยู่ก่อนถึงหมู่บ้านนนท์ณิชาบางใหญ่ 2 ต.บางแม่นาง อ.บางใหญ่ จ.นนทบุรี