ช้างทรง หรือที่เรียกกันในอดีตว่า ช้างคู่บารมี คือช้างที่ได้รับการแต่งตั้งให้อยู่กับพระมหากษัตริย์ หรือพระมหาอุปราชในเวลาสงคราม ซึ่งแน่นอนว่า ช้างทรง มีระดับยศถาบรรดาศักดิ์ที่ไม่ธรรมดา อยู่สูงเหนือกว่าช้างทั่วไป หรือช้างศึกในสมัยนั้น ทำให้ได้รับการปฏิบัติที่ดี และตำหนักพิเศษที่ถูกสร้างมาเพื่อช้างทรงโดยเฉพาะ ลักษณะพิเศษในอดีตของช้างทรงที่มักนิยม คือความแข็งแกร่ง มีงาที่ยาวและสวย
อีกทั้ง ช้างเผือกมักถูกเลือกมาเป็นช้างทรงอยู่บ่อยครั้ง เพราะช้างเผือก เป็นตัวแทนของความเป็นมงคล นอกจากนี้ในอดีตช้างถูกนำมาใช้ในด้านต่าง ๆ มากมาย ทั้งความสัมพันธ์กับคนไทยในอดีต ตัวแทนเอกลักษณ์ของไทย ด้านการศึกสงคราม และด้านการใช้แรงงานในสมัยก่อน ดังนั้นจึงปฏิเสธไม่ได้จริง ๆ ว่าช้างมีความพิเศษอย่างมาก และด้วยความพิเศษในอดีตที่ผ่านมา ช้างจึงมักถูกนำไปกราบไหว้ บูชา แก้บนในความเชื่อของคนไทยอีกด้วย
ความเป็นมาของช้างทรง
เราจะเห็นได้ว่า ช้างทรง นั้นมีเกียรติยศ และบารมีเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในหนัง “สมเด็จพระนเรศวรมหาราช” หรือการ์ตูนไทยอย่างเรื่อง “ก้านกล้วย” ที่มีช้างเป็นตัวเอก และเป็นช้างทรงของพระนเรศวร นอกจากนี้ ข้อมูลอีกอย่างที่น่าสนใจคือ ช้างเผือก มักถูกนำมาเป็นช้างทรงอยู่เสมอเพราะเป็นช้างที่หายาก และเป็นเหมือนดั่งตัวแทนของความมงคลของผู้เป็นเจ้าของ อย่างพระมหากษัตริย์หรือพระเจ้าอยู่หัว
นอกจากนี้ เคยมีบันทึกไว้ว่าสมัยก่อนเคยมีสงครามที่แก่งแย่ง ช่วงชิงช้างเผือกกันด้วย อดีตกาลช้างเป็นสัตว์คู่บ้านคู่เมืองของไทยเรามาอย่างยาวนาน ช้างมักถูกนำมาใช้งานด้านต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นด้านแรงงาน ด้านการทำศึก โดยในอดีตช้างจะถูกจับแบ่งเป็น 3 กลุ่มดังนี้
ช้างทรง ชั้น 1
เป็นช้างเผือกและที่โปรดเป็นพิเศษ ในแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์มีช้างเผือกคู่บุญญาธิการ 2 เชือก คือ “พระอินทร์ไอยราวรรณวิสุทธราชกิรินี” เป็นช้างพังเผือก กับช้างพลายเผือกอีกเชือกหนึ่งชื่อ “เจ้าพระยาบรมคเชนทรฉัททันต์” ส่วนช้างทรงคู่บารมีอีกเชือกหนึ่งที่โปรดมากคือ “พระบรมรัตนากาศ ไกรลาศคีรีวงศ์” คงจะอยู่ในกลุ่มช้างทรงชั้น 1 ด้วย
เล่ากันว่า เมื่อสมเด็จพระนารายณ์เสด็จสวรรคต (11 กรกฎาคม 2231) พระบรมรัตนากาศฯ (ช้างทรง) ก็ถึงกับกาลล้ม (ตาย) ตามในไม่ช้าช้างทรงชั้น 1 เหล่านี้น่าจะมีตำหนักพิเศษทำด้วยไม้อยู่ในเขตพระราชฐานชั้น 1 ในพระราชวัง อาจอยู่ในลานระหว่างพระที่นั่งดุสิตสวรรค์ธัญญมหาปราสาท กับพระที่นั่งจันทรพิศาล
ช้างทรง ชั้น 2
ณ พระราชวังลพบุรี น่าจะมี 2-4 เชือก ที่ทรงใช้ประจำเวลาเสด็จงาน พิธีเสด็จไปตำหนักทะเลชุบศรและเสด็จล่าโพนช้างในป่า รวมทั้งเสด็จเยี่ยมราษฎรในบางคราวด้วย ช้างทรงเหล่านี้จะมีตำหนักก่ออิฐถือปูนแข็งแรง ปัจจุบันยังมีให้เห็น 2 ตำหนักระหว่างกำแพงเขตพระราชฐานชั้นในด้านประตู หน้าพระที่นั่งสุทธาสวรรค์ กับกำแพงด้านหลังตึกรับแขกเมืองและตึกพระเจ้าเหา
ช้างศึก
มีอยู่เป็นจำนวนมาก ถนัดด้านการใช้แรงงานทั่วไป และส่วนหนึ่งน่าจะมีโรงเรือนช้างศึกอยู่รอบนอก กำแพงพระราชวังในระดับเดียวหรือใกล้เคียงกับกรมอัศวราช
นอกจากนี้ช้างทรงยังถูกนับให้เปรียบเสมือนดั่งสัตว์ที่มีบารมีสูงส่ง ดังนั้นหากช้างทรงล้มตายจากไป จะมีการสร้างอัฐิที่เก็บเถ้ากระดูกไว้อย่างเป็นพิเศษ เพื่อแสดงว่าช้างทรงเป็นช้างคู่บารมีของพระเจ้าอยู่หัว หรือเจ้าเหนือหัวอยู่เสมอ
ความเชื่อเกี่ยวกับช้างและช้างทรง
ภาพหนึ่งที่คุ้นตาสำหรับผู้เดินทางไปกราบไหว้ขอพรพระ และสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ต่าง ๆ เราจะเห็นได้จากศาลเจ้าหรือในที่ที่ผู้คนมากราบไหว้บูชาของคนไทย มักจะมีรูปปั้นช้างที่มีเครื่องคชาภรณ์ (เครื่องประดับช้าง) หรือที่มักเรียกกันว่า “ช้างแก้บน” อยู่เสมอ ซึ่งช้างเหล่านั้นถือว่าเป็นตัวแทนของเหล่าช้างทรงอีกด้วย
นอกจากนี้ในการบนหรือมีความเชื่อที่ว่า ช้างเป็นสัญลักษณ์แห่งพลัง ความเฉลียวฉลาด และสัญลักษณ์ของอำนาจ ตั้งแต่อดีตจึงมักถูกถ่ายทอดลงงานศิลปกรรมในหลายแขนง ๆ ทั้งภาพเขียน ปูนปั้น จิตรกรรม ตามฝาผนังในพระอุโบสถ และพระวิหารในวัดโบราณหลายแห่ง จนถึงการนำเอาช้างมาเป็นสัญลักษณ์ประจำจังหวัด อาทิ จังหวัดเชียงใหม่ ที่เป็นรูปช้างเผือกพระยาเศวตไอยรา ยืนแท่นอยู่ในเรือนแก้ว
เดิมทีช้างเป็นสัตว์ที่ถูกนับถืออย่างมากอยู่แล้วในหลายศาสนา ตัวอย่างเช่น พระพิฆเนศ เป็นเทพองค์หนึ่งในศาสนาพราหมณ์ หรือฮินดู ซึ่งคนไทยรู้จักกันดี ดังนั้นช้างทรงก็เปรียบเสมือนเทพที่อยู่คู่กับคนไทยในการออกศึกของพระมหกษัตริย์ไทยในอดีต
ช้างจึงมักถูกนำมาสักการะบูชา และแก้บนในเรื่อง ความมั่นคง สิริมงคล อำนาจและบารมี และความสมบูรณ์ จึงถือว่าช่วยเสริมพลังแห่งความมั่นคงของธุรกิจ และการงาน และทำให้ครอบครัวเป็นสุขได้ จึงไม่แปลกที่เราจะเห็นเห็นเหล่าปูนปั้นช้าง ที่เหมือนช้างทรงตามที่กราบไหว้ และสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ต่าง ๆ
นอกจากนี้ มีความแตกต่างระหว่างปูนปั้นช้างทั่วไป กับปูนปั้นช้างทรงในจุดที่ว่าปูนปั้นช้างทั่วไป เป็นสัญลักษณ์แห่งพลัง ความเฉลียวฉลาด แต่หากเป็นปูนปั้นช้างทรงจะเป็นสัญลักษณ์แสดงถึงอำนาจ และความเป็นมงคล ผู้คนจึงมักนิยมนับปูนปั้นช้างที่มีเครื่องคชาภรณ์ (เครื่องประดับช้าง) มากราบไหว้ แก้บนตามสถานที่ศักดิ์สิทธิ์
ดังนั้น หากคุณสนใจปูนปั้นช้างมากราบไหว้ แก้บน ทาง ปูนปั้นช่างบรรจง ของเรา รับทำช้างปูนปั้นทุกชนิด ไม่ว่าจะเป็น ช้างแก้บน ช้างคู่ ช้างเผือก และช้างทรง โครงสร้างแข็งแรง สวยงาม สนใจโทรสอบถามช่างบรรจง โทร 081-909-1660 หรือ Line สอบถาม คลิก